"ХОЧ" хакида

 

Насроний дин акидасининг калби, дин таргиботчиларининг даъватидаги асосий мавзу, Исо алайхиссаломнинг хочга михланиш вокеасидир.
«Хоч борасидаги калом халок бўлаётганлар учун тентакликдир. Лекин биз, нажот топаётганлар учун бу калом Худонинг кудратидир» (Биринчи Коринфликларга-1,18)
«У Ўз Ўглини гунохкор инсонга ўхшатиб оламга юборди ва Уни гунох учун курбонликка багишлади» (Римликларга мактуб-8,3) яъни Исо алайхиссалом бутун одамзот гунохини бўйнига олиб ўзини курбон килган эмиш. Аслида улар акидаси бўйича Худо бир пайтнинг ўзида хам ўгил, хам ота, хам муккаддас рухдир. Шунга биноан «Исо алайхиссалом ЎЗИНИ ЎЗИГА курбон килган экан-да?» - деган савол тугилади. Бунга дин таргиботчилари жиддият билан «инсон акли уни англашга кодир эмас» деб, жавоб берадилар. Бу жавоб бериш эмас жавобдан кочиш бўлади, аслида.
Исо алайхиссаломнинг бутун рисолатларидаги бош максади шу курбонлик эмиш. Ким шу нарсага иймон келтирса охиратда куткарилганлардан бўлиб, жаннатга кирармиш. Шу акидаларига махкам ёпишиб бошкаларни хам шу нарсага ишонтирмокчи бўлиб юрибдилар. Улар даъватда асос килиб олган акида Исо алайхиссаломнинг хочга михланиш вокеасидир. Бу жуда мухим ва кизик мавзулардандир. Хозирги насронийликни хочсиз тасаввур этиб бўлмайди. Агар хоч акидаси йикитиладиган бўлса эди, насронийлар исломга 80-90 фоизга якинлашган бўлар эдилар. Лекин минг афсуски, ислом ва насроний дини мазкур нуктада хеч келиша олмаган.
Исо алайхиссалом Аллохнинг хузурига, яъни осмонга тирик чикиб кетгани хакидаги масалада носаролар ва мусулмонларнинг фикрлари билиттифок эканлиги ўз-ўзидан равшан. Аммо носаролар: «Исо алайхиссаломни осиб ўлдирилган кейин тирилиб осмонга чикиб кетган» - десалар, яхудийлар: “Исони (алайхиссалом) осиб ўлдирганмиз” деб, даъво киладилар ва осмонга чикиб кетганини инкор этадилар. Уларнинг даъволари эса Куръон оятлари билан рад этилади.
«Яна кофирликлари ва Марям хусусида улуг бўхтон килганликлари сабабли хамда Аллохнинг пайгамбари бўлган ал-Масих Ийсо бинни Марямни «бизлар ўлдирганмиз»,-деган сўзлари сабабли (биз уларни лаънатладик). Холбуки, улар уни (Ийсони) ўлдирганлари хам, осганлари хам йўк. Факат улар учун (бошка биров Ийсога) ўхшатиб кўйилди холос. Албатта (Ийсо) хакида талашиб-тортишган кимсалар унинг (ўлдирилган -ўлдирилмагани) хакида шубхада колганлар. У хакда хеч кандай билимлари йўк, факат гумонларга бериладилар холос. Уни ўлдирмаганлари аникдир». Нисо сураси 156-157-оятлар мазмуни (“Куръон карим Исо пайгамбар хакида” китобидан. Рахматуллох кори Обидов)
Маълум бўлишича ислом ва насроний дин фаркларидан бири «хоч» масаласи экан. Хўш «Инжил»да ушбу вокеа хакида нималар баён килинган? Диккатингизни Инжилдаги Исо алайхиссаломнинг хочга михланиши ва азобланиб ўлдирилиши ва кайта тирилиши вокеасидаги баъзи бир ихтилофларга каратаман.
Аввал таъкидлаб ўтишимиз лозим бўлган нарса, яхудийлар ва насронийлар эътикод килиб келаётган «таврот» китобининг амрлар кисмида (21-23) :«Ёгочга осилган хар бир киши лаънатидир» дейилган бўлса-да, насронийлар Исо алайхиссалом хакларида бўхтон килишиб:
«Cизлар ёгочга осиб ўлдирган Исони ота-бобаларимизнинг Худоси тирилтириб кўйди»- дея Таврот амрига карши чикади. Холбуки Исо алайхиссалом:
«Мени Таврот ёки пайгамбар оятларини бекор килгани келди деб ўйламанглар. Мен бекор килгани эмас, балки бажо келтиргани келдим», дейди (Матто 5-17)
Хушхабар муаллифларининг мазкур «вокеа» хакида келтирган маълумотлари бир-биридан фарк килиб колмай, балки айрим жойлари бир-бирига зиддир. Хеч кайси хушхабарчи ўзлари баён этган вокеаларни ўз кўзлари билан кўриб, бу ходисаларнинг гувохи бўлмаган.
Марк, Лука, Маттолар киринеялик Симон исмли одамга Исо алайхиссаломнинг хочини кўтариб боришга мажбур килишди дея, хабар беради (Марк 15-21, Матто 27-32, Лука 23-36). Юханно исмли бошка хушхабарчи эса «Исо ўз хочини кўтариб, Бошсуяги (яхудийча Гўлгота) деган жойга келди»- деб юкоридаги учта хушхабарчини ёлгончи килади.(Юханно 19-17)
Хушхабарчиларнинг хаммаси бир-биридан фаркли равишда хочдаги ёзувни хар хил килиб кўрсатишган. Матто(27 46) «тангрим, тангрим нега мени ташлаб кўйдинг?» деб фарёд килди – дейди. Лука эса –»Ота! Рухимни Сенинг кўлларинга топширяпман»-дейди (Лука 23 46). Хочга михланиш вактини кўрсатишда хам ихтилофлар бор. Марк «Уни михлаганларида соат уч эди» дейди-(Марк 15 25), Лука эса «олти»-дейди (Лука 23-44). Матто «соат тўккизда Исо жон берган»- дейди(Матто 27 46).
Ўзбек тилида кенг таркалган Инжил номлик китобда ушбу ихтилофларни яшириш максадида рус тилидаги Инжилдан фаркли ўларок, хар бир хабарда соат вактини бир хил килиб «тўгрилаб» кўйганлар. Таржимонлар ўзбек ўкувчисининг Инжил ихтилофларига чалгимасликларини кўзда тутган бўлсалар керак.
Исо алайхиссалом хочдами ёки ёгочда осилиб ўлдирилганлиги масаласида носаролар бир бирлари билан тортишадилар. Хаворийлар фаолияти кисмида (5-30) Исо алайхиссаломни хочга эмас, ёгочга осиб ўлдирилганлиги уктирилади. Павел хам Галатияликларга юборган мактубида Исони ёгочга осиб ўлдирилганлигига шубха килмайди.(3-13 галат), аммо шу вактнинг ўзида бошка мактубида «...хочга тўкилган кони...» деб аввалги, (ёки кейинги) сўзини инкор этади. (Колосалик 1-20). Павел хам ёгоч ёки хочда ўлди деб аник айтолмайди.
Куръони каримда мархамат килинадики: Албатта, Исо хакида талашиб-тортишган кимсалар унинг (ўлдирилган-ўлдирилмагани) хакида шубхада колганлар. У хакда факат гумонларга берилади халос. Уни ўлдирмаганликлари аникдир». Нисо сураси 156-157-дейилади.
Матто Исо алайхиссалом кайта тирилганидан сўнг икки марта кўринган дейди. Аввалига икки Марямга, сўнг 11 шогирдига (Матто 26-16), Марк эса уч марта кўринган деб Матто хабарига яна бир кўринишни «кўшади». Магдалалик Марямга, сўнг икки шогирдига ва нихоят 11 шогирдига ( Марк 16-9,14). Лука эса Исони икки марта кўринганлигини, лекин аввал икки шогирдига, сўнг эса 11 шогирдига ва бошкаларга дейди. Юханно эса тўрт марта кўринганлигини уктиради.
Лука исмли хушхабарчи Исо алайхиссаломни Байтания деган жойда осмонга кўтарилганлигини баён килиб (Лука 24-50), хаворийлар фаолияти бобида эса аввалги сўзига зид равишда Исони Куддус атрофидаги Зайтун тогидан осмонга кўтарилган дейди. Исо алайхиссаломнинг осмонга кўтарилиб кетишини, хушхабарда кайта тирилишнинг биринчи куни деса, хаворийлар фаолияти бобида эса кирк кун хаворийларга зохир бўлди дейди.(хаворийлар 1-3) Нега муаллиф вокеа хакида бир-бирига зид маълумотларни келтирмокда? Ахир, бу вокеа гумонлардан ташкил топганлигининг исботи эмасми?
Исо алайхиссалом даврларига якин турувчи Марк баён этган хушхабарнинг 16 бобдаги 9-20 оятлари энг кадимги кўлёзмаларда умуман йўк (Синай ва Ватикан кодексларида хам), Хозирда «кўшилиб» колган оятларда Исо алайхиссаломнинг кайта тирилиши ва осмонга кўтарилиб, Худонинг ўнг томонига ўтириши баён килинган. Маълум бўлишича вакт ўтган сари хар хил кўшимчалар мазкур тўкима «Инжил»га хам кўшилган экан.

<<< >>>

Аввалги сахифага ўтиш

 

Hosted by uCoz